فناوریهای شناسایی و ردیابی

بارکد ، RFID ، شناسایی با امواج رادیویی ، ردیابی ، ردگیری، ردیابی ماهواره ای ، GPS ، بینایی ماشین ، بیومتریک ، کارت هوشمند، سنسور

فناوریهای شناسایی و ردیابی

برچسب چیست ؟

امروزه در دنیای بسته‌بندی زندگی می‌کنیم. زندگی ما پیش از آنچه فکر می‌کنیم، عملاً به جعبه‌ها، شیشه‌ها و پوشش‌های مختلف وابسته است. تمام اشیا و وسایل اطراف ما، به نوعی با بسته محصور شده‌اند. خودرو زیر پوشش خود، مواد غذایی مصرفی در قوطی، پاکت و شیشه یا جعبه و تمام وسایلی که هر روز مورد استفاده ما قرار می‌گیرند از صابونی که برای شست‌وشوی دست و صورت مورد استفاده قرارمی‌گیرد تا خمیر دندان، پوشاک، همه و همه را به صورت بسته‌بندی شده می‌بینیم، لمس می‌کنیم، حمل می‌کنیم و مصرف می‌کنیم.
در نگاهی وسیع‌تر، بسته‌بندی جزیی از زندگی، کار و خانه ما شده است که خود را به‌طور آشکار در خانه، خیابان و اداره نشان می‌دهد.
منظور از بسته، فقط پوشش جعبه‌ای نیست بلکه هر چیزی است که کالا در آن قرار می‌گیرد. به بیانی دیگر، بسته، شکل ظاهری کالاست.
تحول در بسته‌بندی به جایی رسیده است که اگر بسته‏ای تا قبل از این فقط به عنوان حافظ و نگهدارنده جنس و کالا و همچنین به منظور تسریع و تسهیل در انبارش کالا جای خود را باز کرده بود، امروزه جلب کننده نظرهاست و باعث شده گروهی از تولید کنندگان کالای خود را در پوشش و یا ظرفی عرضه کنند که مصرف کننده بعد از مصرف کالا، بتواند از آن در مواردی دیگر استفاده کند. اصطلاحاً به این نوع بسته‌بندی‌ها «بسته‌بندی با ارزش اضافه» گفته می‌شود. برای جلب توجه جوانان نیز بسته‌هایی طراحی می‌شوند که مناسب با روحیات آنها بوده و توجه آنها را جلب کند.
دسته‌ای دیگر از کالاها، در بسته‌بندی زیبا فقط به عنوان هدیه آماده می‌شوند و به این ترتیب، خریدار بدون زحمت اضافی، بسته‌بندی هدیه‌ای را خریداری کرده و آن را به شخص مورد نظر می‌دهد. همچنین، بسته‌های ابتکاری وجود دارد که براحتی باز و بسته شده و یا در قفسه یخچال و طاقچه جای می‌گیرند. استفاده از این نوع بسته‌ها صرفاً به دلیل زیبایی آنهاست.

عملکرد بسته‌بندی
بسته و یا پوشش به‌طور کلی باید دارای عملکرد و وظایف زیر باشد. البته امروزه علاوه‌بر امور کلی زیر، بسیاری انتظارات دیگر هم از یک بسته‌بندی خوب وجود دارد. این وظایف را به‌طور کلی می‌توان در 4 مورد زیر خلاصه کرد:
1. عملکرد تکنیکی و حفاظتی
بسته باید از کالا نگهداری کرده و آن را از ضایعات احتمالی حفظ کند. از فساد کالاهای فسادپذیر جلوگیری و در مورد کالاهای خاصی در مقابل سرما، گرما، ضربه و... محافظت کند.

2. عملکرد اقتصادی
این مورد، بیشتر از لحاظ گرفتن جای کم، ترتیب، نظم، انبار کردن کالا و سهولت حمل و نقل، مورد توجه قرار می‌گیرد. هر چند که عملکرد حفاظتی خود در صرفه‌جویی اقتصادی هزینه‌ها نقش بسزایی دارد .

3. عملکرد تبلیغاتی
در این نوع بسته‌بندی، بسته باید دارای نام تجاری و علامت تجاری مختص به خود (آرم لوگو تایپ یا آرم نوشتاری) و جملات و شعارهای تبلیغاتی باشد که کالا را معرفی می‌کنند. همچنین، عکس‌ها و طراحی زیبا، انتخاب رنگ بجا و فرم مناسب بسته را از میان دیگر بسته‌ها متمایز می‌گرداند و آن را دارای شخصیت مخصوص بخود می‌کند.
در این زمینه، هر چه انتخاب رنگ مناسب‌تر، فرم بسته عقلانی‌تر، آرم قابل دیدتر و نام زیباتر و خواناتر باشد، جذابیت بیشتری برای مصرف کننده ایجاد می‌شود.

4. عملکرد اطلاع‌رسانی
اطلاعات لازم و دستورالعمل طریقه مصرف محصول (در صورتی که آگاهی از دستورات لازم باشد) باید روی بسته درج شود. در صورتی که جنس جدید باشد و شرایط به‌کارگیری و یا نحوه کارکرد و استفاده از آن با اجناس مشابه متفاوت باشد، بسته باید مصرف‌کننده را با این امور آشنا کند.

ویژگی‌های بسته خوب
بسته، همیشه وسیله ارتباط بین ذهن خریدار و فروشنده است. مصرف‌کننده وقتی به یک جنس فکر می‌کند، اولین چیزی که در ذهن وی تداعی می‌شود، بسته‌بندی آن است زیرا فرم‌ها و رنگ‌ها راحت‌تر از اسامی به ذهن رسوخ می‌کنند و در حافظه باقی می‌مانند.
در هر حال بسته‌بندی خوب دارای ویژگی‌های ذیل است:
1. نوشته‌ها، عبارات و شعار آن، منطبق با واقعیت و به دور از انحراف و افراط باشد.
2. تناسب بین بسته و محصول وجود داشته باشد. در غیر این صورت، احتمال تردید و دلزدگی در مصرف را به دنبال خواهد داشت.
3. طراحی بسته باید به‌گونه‌ای باشد که بتواند خریدار را به شکل و ظاهر خود وفادار نگه دارد.
4. در هر بسته‌بندی، جنبه بهداشتی محصول باید در نظر گرفته شود. عکس‌ها، تصاویر و رنگ‌هایی باید انتخاب و ارائه شود که با دیدن آن، میل به خرید و مصرف در مخاطب و بیننده ایجاد شود.
5. بسته باید به‌گونه‌ای باشد که بتواند هزینه‌های بسته‌بندی را تأمین و جبران کند.
6. از آنجا که بسته، وسیله ارتباط ذهن خریدار و فروشنده است، این ارتباط هنگامی پا برجا و ماندگار خواهد بود که تمام عناصر دیداری براستی، درستی و زیبایی به کار رفته باشد.
7. کالا باید با سهولت و بدون ضایعات و نقض از داخل بسته خارج شود و علاوه‌بر آن، خریدار باید از داشتن آن در زندگی خود احساس لذت کند. همچنین بسته باید باعث خوشایندی محیط اطراف شود.
8. تهیه و اجرای بسته‌بندی باید مقرون بصرفه باشد و از دور ریختگی مواد بسته‌بندی چون فلز، پلاستیک، کارتن و یا کاغذ پیشگیری کند.
9. چشمگیر باشد.
10. بسته در عین زیبایی باید نمایانگر و ارائه‌دهنده محتوای خود باشد.
11. مواد اولیه هر بسته، باید به‌گونه‌ای باشد که اولاً بتواند حافظ خوبی برای محتوای خود باشد و بر اثر حمل و نقل، نگهداری و یا دستکاری، بسادگی پاره نشود. ثانیاً، نوع مواد با توجه به وضع و ترکیب محتوا تهیه شده باشد. ثالثاً، شرایط محیطی نظیر: رطوبت یا خشکی هوا و سرما و گرما به محتوای آن آسیبی نرساند.
12. یکی از ویژگی‌های بسته خوب، باز و بسته شدن آسان و نیز امکان استفاده از آن در نوبت‌های بعدی است.
13. از خصوصیات دیگر یک بسته خوب ایجازگویی و پرهیز از طرح‌ها و فرم‌ها و نقوش شلوغ و خسته‌کننده است.
اصولی که باید در بسته‌بندی رعایت شوند:
اصول کلی و اساسی و لازم را که باید در بسته‌بندی کالاها به‌طور عمومی و کلی رعایت نمود می‏توان در فهرست زیر خلاصه کرد:
1. جلب توجه
2. معرفی کالا
3. نظافت
4. ایجاد اعتماد
5. با ارزش باشد
6. سهولت برداشتن
7. سهولت حمل
8. سهولت گشودن
9. سهولت نگهداری
10. بهداشت
11. حفاظت
12. انبارداری
13. دستورالعمل‌ها
14. رنگ و طرح
15. تبلیغات

طراحی و عوامل مؤثر در بسته‌بندی
طراحی، نقش بسیار مؤثری در تمامی تقاضاها و نیازهای مورد درخواست در بسته‌بندی دارد. طراحی، علاوه‌بر افزایش فروش، زمینه‌ساز سلامت کالا و بالا رفتن قابلیت‌های مورد نیاز است، لذا همواره براساس خصوصیات، ویژگی‌های کالا و سایر عوامل انجام می‌پذیرد. این ویژگی‌ها و عوامل، ممکن است بسیار ابتدایی و ساده و یا بسیار پیچیده و با استفاده از تمامی امکانات صورت گیرد. به‌طور کلی، نکات مهمی که در طراحی باید به آنها توجه کرد. عبارتند از:
1. در نظر گرفتن نوع و خصوصیات محصولات، شامل: ابعاد، آحاد، وزن، شکل و...
2. روش ساخت، مانند: محل‌های اتصال و مواد مصرفی در اتصال‌ها، شیوه صحیح اتصال‌ها و...
3. مواد اولیه مورد استفاده، با توجه به کیفیت، نوع، ضخامت، محل به کاربری آنها، ضد آب بودن و...
4. دوام و طول مدت نگهداری، بویژه در بسته‌های مواد غذایی، مهمات و صنایع نظامی
5. نوع و نحوه چیدمان (چیدمان با ارتفاع زیاد بسته‌های محکم‌تری را طلب می‌کند)
6. در نظر گرفتن محل تهویه، یا سیستم عایق‌بندی مناسب
7. تطبیق خصوصیات و طرح بسته با استاندارد حمل و نقلی
8. محل درها و نحوه باز شدن آنها، زیرسازی و استحکام کف با توجه به توزیع بار در کف آنها، ضربه‌گیرها و غیره
9. زمان لازم برای بسته‌بندی و یا مونتاژ بسته
10. رعایت اصول فنی، قرنطینه، استاندارد و سایر مقررات و قوانین داخل و خارج از کشور، به منظور مصرف داخلی یا صادرات
11. استفاده مجدد از بسته یا یک بار مصرف بودن آن
12. در نظر گرفتن قوانین محیط زیست از نظر آلاینده‌هایی نظیر چسب‌های مصرفی، مواد حفاظتی مصرفی برای چوب و غیره
13. سهولت و دسترسی برای استفاده از محصول، ضمن حفاظت از دستبرد و تقلب
14. زیبایی، تبلیغات و ظاهر آراسته برای جلب نظر مشتری
15. استحکام کافی در برابر عوامل مختلف فیزیکی، شیمیایی و بویژه مکانیکی
16. مواد استفاده، اعم از تکمیلی و پوشش‌دهنده، برای بسته‌های تحت شرایط حاد
17. حفظ کیفیت و ارزش محصول یا در نظر گرفتن سازش مواد اولیه و مصرفی با محصول
18. تقسیم‌بندی درون بسته برای محصولات چندتکه یا بسته‌بندی گروهی
19. طراحی به‌گونه‌ای که حتی‌الامکان کم حجم و قابل جمع شدن باشد
20. عوامل محیطی و بیولوژیکی مؤثر بر بسته‌ها، با توجه به محل استفاده، مواد اولیه، راه حمل و نقل و غیره
21. در نظر گرفتن نوع بسته‌بندی از نظر اولیه، ثانویه و تکمیلی
22. در نظر گرفتن محل اتیکت و چاپ بر روی بسته‌ها و انتقال اطلاعات مناسب در مورد باز کردن در، نحوه استفاده و...
23. رعایت بهداشت در مورد بسته‌های مواد غذایی، نظیر عدم استفاده از چوب‌های آفت زده و غیره
24. اقتصادی بودن طراحی با توجه به امکانات، نظیر: چوب جنگلی، ماشین‌آلات و...
25. عوامل متفرقه و محدودیت‌ها با توجه به زمان و مکان

روش‌های بسته‌بندی کالا برای حمل و نقل
پس از تولید، انجام آزمایش‌های لازم و کسب رضایت کامل از محصول تولید شده، کالای تولیدی باید برای عرضه به بازار، از محل تولید خارج می‌شود. برای این منظور باید ظرفی مناسب کالا پیدا کرد. بنابراین، طرح، شکل و کیفیت ظرف باید با توجه به عوامل زیر طراحی شود:
1. مناسب برای بارگیری، حمل و نقل، تخلیه و انبارش
2. در صورت نیاز، طرح آن مقبول مصرف‌کننده کالا باشد
3. ساخت آن از نظر اقتصادی با کمترین هزینه میسر شود
ضمناً، در طراحی نحوه بسته‌بندی، داشتن اطلاعات زیر ضرورت دارد:
1. وزن، اندازه و شکل هندسی کالا
2. مشخص کردن مرکز ثقل کالا
3. میزان ضربه‌پذیری کالا
4. حداقل و حداکثر دما و رطوبتی که کالا می‌تواند در برابر آنها مقاومت کرده و تغییر ماهیت ندهد.
5. مقاومت کالا در برابر عوامل فیزیکی و مواد شیمیایی
6. نوع وسیله حمل و نقل و طریقه حمل
7. چگونگی و مدت انبارش کالا
8. زمان آغاز و اتمام تولید کالا

مروری بر سیستم‌های شناسایی خودکار (Al/DC)
روند روزافزون مبادلات کالا در جوامع امروزی، لزوم سرعت بخشیدن به امور مربوط به تجارت را بیش از پیش آشکار ساخته است. برای ادامه و گسترش این روند، استفاده از سیستم‌های شناسایی خودکار، نه تنها لازم بلکه ضروری است. وجود مشخصات کامل محصول تولیدی بر روی بسته و استفاده از نمادهایی که تجهیزات الکترونیکی و کامپیوتری بدون دخالت نیروی انسانی بتوانند این مشخصات را شناسایی و ثبت کنند، تأمین‌کننده این نیاز بوده است. از آنجا که در اکثر موارد، مشخصات مورد نظر در مراحل تولید معین شده و امکان چاپ آن به صورت کلیشه قبل از تولید، بر روی لفاف محصول وجود ندارد، لذا دستگاه‌های چاپگر برچسب1 برای چاپ مشخصات، در ایستگاه بسته‌بندی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
یکی از نمادهایی که روی برچسب مشخصه یک کالا مورد استفاده قرار می‌گیرد، کد نوع یا هویت کالاست. نظر به اینکه هر واحد تولیدی، از سیستم کدبندی تعریف شده برای مؤسسه خود استفاده می‌کند و عدم استفاده از این کد برای محصولات تولیدی کارخانه‌های دیگر، بدون نظارت مرجعی بین‌المللی نمی‌تواند کنترل شود، به منظور جلوگیری از امکان وجود کدهای یکسان بر روی محصولات متفاوت که عملاً کارایی کد را برای توزیع کنندگان و مصرف‌کنندگان کالا از بین خواهد برد، موسسه بین‌المللی EAN در 1977 با همیاری 12 کشور اروپایی به عنوان مؤسسه‌ای غیرانتفاعی تحت قوانین کشور بلژیک در بروکسل، اعلام موجودیت کرد. ابعاد واقعی EAN با گسترش عضویت مراکز شماره‌گذاری در خارج از اروپا و ادغام آن در 1981 با سیستم UPC که به عنوان استاندارد کدگذاری کالاهای صنعتی در 1973 در امریکا و کانادا انتخاب شده بود، به صورت مؤسسه کدگذاری کالا در سراسر جهان توسعه یافت و در حال حاضر، بیش از 600 هزار کارخانه از طریق 94 مرکز کدگذاری، تحت پوشش این مؤسسه‌اند.
برای کدگذاری اقلام تولیدی، از کد EAN-13 و در صورت محدودیت در محل چاپ بارکد، از کد EAN-8 استفاده می‌شود. برای هر قلم کالای متفاوت، از کد انحصاری همان قلم استفاده می‌شود. تفاوت در نوع کالا، براساس تعداد یا اندازه بسته‌بندی از یک کالا یا تفاوت در رنگ، طعم، بو و یا هر مشخصه دیگری که برای تشخیص تولیدکننده کالا نیاز باشد و یا قیمت کالا را تغییر دهد، مشخص می‌شود.
نماد EAN-8 برای اقلام مصرفی بسیار کوچک به‌کار می‌رود و برای استفاده از این نماد، تولیدکننده مجبور خواهد بود به ازای تک‌تک اقلام تولیدی خود از مرکز کدگذاری کشورش کد کالا دریافت کند. این در حالی است که استفاده کنندگان از کد EAN-13 تنها یک بار برای واحد تولیدی خود کد ملی اخذ کرده و برای تیراژ محصولات خود، راساً اقدام به تخصیص کد می‌کند. کد تخصیص یافته به کد ملی واحد ملحق شده و کدی منحصر بفرد را بین کل تولیدکنندگان کشورهای مختلف تشکیل می‌‏دهد. در صورت نیاز به بارکدی کردن دیگر مشخصه‌های محصول، از استانداردهای مختلف نمادسازی غیر از EAN استفاده می‌شود. کد ITF-14 همان کد EAN-13 است که به منظور چاپ بر روی کارتن بسته‌بندی محصول، به‌گونه مناسب‌تر نمادسازی شده است. این کد، در صورت چاپ به وسیله تجهیزات با دقت کمتر2 و یا سطوح ناصاف، عملاً کار قرائت بارکد را دچار مشکل نمی‌سازد.
استاندارد بارکد برای بسته‌بندی قابل حمل محصولات، EAN-128، قابل استفاده است. این کد، روی پالت یا مجموعه اقلامی از محصول که به منظور حمل، بسته‌بندی یا عدل‌بندی شده‌اند، استفاده می‌شود. کد EAN-128 حاوی کد EAN-13 و تمامی مشخصه‌های اطلاعاتی لازم برای جابجایی کالاست. این اطلاعات، شامل وزن، تعداد، شماره بچ، اطلاعات تولید برای ردیابی، اطلاعات مقصد و... است. این کد، زبان مشترک بین تولیدکننده، طرف‌های تجاری، گمرکات، توزیع‌کننده و در نهایت فروشندگان است. به واسطه وجود این نماد و نرم‌افزارهای کاربردی که براساس پروتکل‌های این نماد تهیه شده‌اند، تمامی اطلاعات از زمان خروج محموله از انبار تولیدکننده تا رسیدن به دست مصرف‌کننده، به صورت الکترونیکی و با حداکثر سرعت و دقت ممکن و حداقل هزینه، انتقال می‌یابد.
از آنجا که امروزه گمرکات اکثر کشورها بویژه کشورهای اروپایی، از طریق این سیستم کنترل می‌شوند، اقلام و محموله‌های فاقد کد EAN-128، برای عبور از گمرکات باید ابتدا این مشخصات و بارکدها را از سوی گمرک دریافت کنند تا بتوانند فرایند ترخیص را طی کنند. این امر، شامل هزینه و خواب کالاهای فاقد بارکد در گمرکات شده است.
گفتنی است که گزارش موجودی انبار (و دیگر گزارش‌ها) هم به صورت چاپ صورت ریز اقلام (با امکانات حذف و اضافه فیلدهای مورد نظر)، هم به شکل چاپ خلاصه براساس کدینگ محصول و هم در شکل انواع نمودارهای مورد درخواست مسئولین سیستم، در دسترس کاربران قرار می‌گیرد.

گزارش کالای ارسالی از انبار
در این گزارش نیز همانند گزارش موجودی انبار، امکانات فیلتر و سورت‌بندی براساس تمامی فیلدهای موجود در سیستم‌، در نظر گرفته می‌شود و کاربر قادر است لیست اقلام کالای ارسال شده از انبار را برای هر یک از مشتریان، در بازه‌های زمانی مختلف به دست آورد.
در این قسمت نیز برای ایجاد سهولت دسترسی به گزارش‌های مورد نظر، سیستم این امکان را در اختیار کاربر قرار می‌دهد تا در صورت تمایل، دستورالعمل فیلتر و سورت‌بندی مورد نظر خود را پس از یک بار معرفی با عنوان خاصی در منوی گزارشات کالای ارسال شده از انبار، ذخیره کند تا به محض استفاده از این منو، تمامی این فیلترها در گزارش‌های مورد نظر اعمال شده و اپراتور بتواند سریعاً به گزارش مورد نظر خود دسترسی یابد.

دیگر گزارشات سیستم
با توجه به اطمینان از بستر کاملاً صحیح طراحی شده برای بانک اطلاعاتی سیستم در خصوص ذخیره‌سازی تمامی اطلاعات مشخص شده از سوی آن سازمان، تمامی گزارش‌های ممکنه برای دستیابی به اطلاعات مورد نظر مدیران مربوطه در منوهای سیستم طراحی شده است. از سوی دیگر، در صورت درخواست آن سازمان، ساختار جداول بانک اطلاعاتی و ارتباطات بین این جداول در اختیار واحد انفورماتیک قرار می‌گیرد تا با هر گونه ابزار قابل اتصال به بانک‌های اطلاعاتی Access و یا MS SQL Server، انواع گزارش‌های مورد نیاز، استخراج شود.

برچسب کالا
هدف از الصاق برچسب، نمایش واضح و مختصر اطلاعات و مشخصه‌های واحد یا محموله‌ای است که برچسب به آن الحاق شده است. متن اطلاعات مندرج در برچسب باید به‌گونه‌ای باشد که هم برای انسان و هم برای ابزار الکترونیکی شناسایی خودکار، قابل خواندن باشد. اطلاعات ارائه شده روی برچسب باید با اطلاعات مندرج در بارنامه یا اسناد پیغام‌های EDI یکسان باشد. اگر محموله‌ای حاوی دو اتیکت مشخصه باشد، لزوماً باید اطلاعات روی آنها یکسان باشد. همچنین اطلاعات متنی روی برچسب نباید با اطلاعات کد شده در نماد بارکد متفاوت باشد زیرا اطلاعات متنی، قابل قرائت به وسیله انسان، علاوه‌بر اینکه وظیفه تسهیل در عملیات شناسایی و جابجایی محموله‌ها را برعهده دارد، در مواقعی که خواندن کدهای میله‌ای به دلیل مخدوش شدن آنها دچار اشکال شده باشد، به کار گرفته می‌شوند. قالب عادی برچسب پالت بر مبنای استاندارد بین‌المللی معادل (148mmx210mm) است. هنگامی که مقدار کمی اطلاعات بر روی برچسب مورد نیاز باشد، از استاندارد A7 استفاده می‌شود که درهر دو قالب، ارتفاع برچسب می‌تواند تغییر یابد، ولی عرض آن نباید کمتر از 105 میلی‌متر باشد.
بهتر است که برچسب بر روی چهار طرف پالت چسبانده شود، اما اگر این کار صورت نگیرد، حداقل باید از دو برچسب در کنار اضلاع، روی ضلع کوتاه و ضلع بلند سمت راست استفاده شود. بارکد روی برچسب پالت، باید 450 میلی‌متر از کف و از کناره عمودی آن فاصله داشته باشد. سایر کدهای میله‌ای روی برچسب نیز باید بالای کد میله‌ای قرار بگیرند.

شناسه‌های کاربردی AIا3
در سراسر دنیا به منظور ایجاد پروتکلی مشترک برای کدگذاری اطلاعات حمل و نقل و انتقال آن بر روی پکینگ کالا به صورت بارکد، تحقیقات وسیعی انجام گرفته است. بارکد ایجاد شده توسط تولیدکننده یا بسته‌بندی کننده کالا، باید توسط نرم‌افزارهای واحدهای حمل و نقل، گمرکات و توزیع کنندگان کالا قابل استفاده و شناسایی باشد .
برای رفع این نیاز، کدهای AI به وجود آمد. این کدها تعیین می‌کنند که اطلاعات درج شده بلافاصله پس از این کد، مربوط به چه مشخصه‌ای از کالاست و چه طولی دارد. به این ترتیب، برنامه‌نویسان سیستم‌های EDI (تجارت الکترونیکی) با به کار بردن این پروتکل‌ها در قرائت اطلاعات و بخش ورود داده‌ها به واسطه بارکد، براحتی می‌توانند اجزای مختلف کد قرائت شده را شناسایی و در فیلدهای مربوطه قرار دهند.
فیلدهای درج شده به دنبال شناسه‌های کاربردی می‌توانند مواردی همچون وزن، تاریخ تولید، کد سریال، شماره بچ تولید، تعداد اقلام داخل پالت، مشخصات سفارش دهنده، بهترین تاریخ مصرف، کد محصول، شماره سریال یگانه کانتینر حمل و نقل SSCC و غیره باشد.
در این روش، هیچ محدودیتی برای طول کدها وجود نداشته و هر تولیدکننده براساس عوامل خاص شناسایی محصول خود، می‌تواند بارکد EAN-128 را برای پالت محصول، قالب‌بندی کرده و آماده کند. مثلاً، شماره سریال یا شماره بچ محصول هر تولیدکننده هر نوع کد با هر تعداد رقم می‌تواند در نظر گرفته شود.
وظیفه اصلی بارکد، انجام شناسایی اتوماتیک است. این امر مهم با ویژگی‌هایی مانند سرعت، دقت زیاد، خطای کم و سهولت استفاده همراه است.
از برچسب (بارکد) در قسمت‌های مختلف کارخانه می‌توان استفاده کرد. امکان پیاده‌سازی سیستم بارکد در انبار مواد اولیه، خطوط مختلف تولید، قسمت بسته‌بندی و انبار محصول نهایی و خدمات پس از فروش وجود دارد. مزایای استفاده از سیستم شناسایی اتوماتیک و بارکد در بعضی از قسمت‌ها عبارتند از:

الف- تولید
استفاده از برچسب (بارکد) در خطوط تولید، باعث به وجود آمدن سیستم اطلاعاتی لحظه‌ای و اطلاعات آماری مفیدی می‌شود که از آنها در بهبود و کنترل عملیات خط تولید استفاده می‌شود. به‌طور مختصر می‌توان موارد ذیل را در این ارتباط نام برد:
- تعیین آمار تولید هر قسمت
- اطلاع از موجودی در حین تولید
- ثبت دقیق زمان و افراد مؤثر در انجام کارها
- زمانسنجی اتوماتیک کارها
- براورد دقیقتر میزان بهره‌وری به منظور کمک به نظام بهره‌وری و پاداش
- کاهش میزان خطاها و به دنبال آن کاهش ضایعات
- تعیین مقدار تولید لحظه‌ای و براورد استفاده از منابع
- آگاهی از زمان‌های دقیق و عملیات انجام شده در هر نوبت کاری
- آگاهی از زیر عملیات انجام شده
- انتقال سریع و لحظه‌ای اطلاعات بین قسمت‌های مختلف تولید
- شناسایی قطعات و عملیات انجام شده بر روی آنها، در طول فرایند تولید
- کمک به بالانس خط تولید
- ردیابی محصول
- اطلاع از میزان پیشرفت کارها بر روی محصول نهایی

ب- ردیابی محصول
با استفاده از برچسب (بارکد) امکان ردیابی محصول فراهم آمده و کنترل کیفیت محصول و امکان پیگیری نقصان کیفی راحت‌تر می‌شود. شماری از مزایای استفاده از بارکد برای ردیابی محصول عبارتند از:
- امکان ردیابی محصول از لحاظ مواد تشکیل دهنده آن (مانند بچ‌های تولیدی)
- امکان ردیابی محصول از لحاظ عملیات انجام شده بر روی آن (مانند عملیات کنترل کیفی)
- امکان ردیابی محصول از لحاظ افراد مؤثر در تولید یا جابجایی آنها (مانند پرسنل تولید)
- امکان ردیابی محصول از لحاظ زمان‌های انجام کار بر روی آن (مانند تاریخ مونتاژ قطعات)
- امکان ردیابی خواص مشترک بین محصولات مختلف (مانند تشخیص خرابی یک دسته تولیدی از طریق شکایت یک مشتری)
- امکان کنترل سیستم‌های حمل و نقل (مانند کامیون‌ها و رانندگانی که کالا را تحویل گرفته‌اند)
- پیشگیری از ارسال اشتباهی کالاها (به لحاظ کنترل‌های بیشتر در زمان بارگیری)

پ- انبارها
مهم‌ترین مزایای استفاده از برچسب (بارکد) در انبار، عبارتند از:
- دقت در کنترل موجودی
- تسریع در انبارگردانی و تهیه گزارش‌ها
- شناسایی دقیق محتویات داخل بسته‌بندی‌های مختلف
- ایجاد سرعت در تحویل‌گیری یا تحویل‌دهی کالاها
- شناسایی اتوماتیک محل استقرار کالاها
- ایجاد تسهیلات در کنترل ورود و خروج کالاهایی که محدودیت زمانی از لحاظ انبارداری دارند (کنترل FIFO یا LIFO بودن انبار)
- استفاده بهتر از فضا
- کاهش مراحل دستی کار
- حذف دوباره‌کاری‌ها در ثبت دستی و ورود به رایانه
- کمک به ایجاد نظم در استقرار کالاها

نکات قابل توجه در پیاده‌سازی برچسب (بارکد)
برای استفاده اصولی از برچسب (بارکد) و شناسایی اتوماتیک در کارخانه‌ها، به انجام موارد ذیل نیاز است:
- مطالعه اجمالی کارخانه و براورد نیازهای کنونی و آتی آن در ارتباط با شناسایی اتوماتیک
- تعیین اولویت‌ها
- طراحی سیستم برچسب (بارکد) با توجه به وضعیت کارخانه و مستندسازی آن
- تهیه نرم‌افزارهای رابط سیستم برچسب (بارکد) برای نرم‌افزارهای موجود کارخانه (منطبق با نیازهای مدیریت)
- تهیه دستگاه‌های شناسایی اتوماتیک مناسب با طراحی سیستم انجام شده
- نصب سخت و نرم‌افزارهای لازم و راه‌اندازی آنها
- ایجاد تغییرات و اصلاحات پس از راه‌اندازی (به منظور انطباق با سیستم کاری کارخانه)

خدمات قابل ارائه در ارتباط با سیستم برچسب (بارکد)
الف- ارائه سخت‌افزارها و نرم‌افزارهای مورد نیاز:
انواع نرم‌افزارها، دستگاه‌ها و تجهیزات برچسب (بارکد) و شناسایی اتوماتیک با گارانتی و خدمات پس از فروش، توسط شرکت مربوطه ارائه می‌شود.
اگر پیاده‌سازی خاصی برای سیستم برچسب (بارکد) مورد نظر مشتری باشد، امکان ارائه سخت و نرم‌افزارهای اختصاصی مطابق با نیاز کاربران وجود دارد.

ب- ارائه سخت و نرم‌افزارهای لازم همراه با طراحی سیستم و پیاده‌سازی آن
با عقد قرارداد پیاده‌سازی سیستم برچسب (بارکد) کارشناسان اقدام به مطالعه و براورد نیازهای کارخانه می‌کنند. پس از انجام مراحل طراحی سیستم، سخت و نرم‌افزارهای لازم در مجموعه مورد نظر نصب و راه‌اندازی می‌شوند. سپس، سیستم تحویل خریدار خواهد شد.

مفهوم یکنواخت‌سازی کالا
یکنواخت‌سازی کالا عبارت است از تخصیص نام و کد مشترک به کالاهایی که خصوصیات مشترک تعریف شده‌ای دارند. این فعالیت، تحت تأثیر تمام عوامل موجود در سازمان از مشخصات فنی کالا تا زمینه روابط سیاسی فرهنگی بین‌المللی قرار دارد. بر این اساس، کالاهایی که نیاز واحدی را براورده می‌سازند و مشخصات اصلی مشترکی داشته و تنها در مشخصات فرعی با هم تفاوت دارند، به عنوان یک کالا نامگذاری و کدگذاری می‌شوند.

مفهوم ژنریک‌سازی کالا
ژنریک‌سازی کالا، عبارت است از فرایند یافتن نام اصلی کالا و مشخصات آن، مطابق با استاندارد ملی و بین‌المللی. در ژنریک‌سازی، نام‌های تجاری و مشخصات استاندارد به عنوان معرف یا شناساننده کالا به ثبت می‌رسند.
سازندگان کالا برای انحصاری کردن کالای خود، نام ویژه‌ای به آن می‌دهند تا از این رهگذر و در پرتو تلاش‌های تبلیغاتی، در رقابت با دیگر سازندگان همان کالا، برنده شوند.
هدف از ژنریک‌سازی در چرخه عملیات لجستیک، پیشگیری از ورود کالایی خاص با نام و کدهای گوناگون به سازمان و پیشگیری از هزینه‌های اضافی است.

مهم‌ترین نکات در مدیریت طرح طبقه‌بندی و کدگذاری
1. برای خنثی کردن مقاومت‌ها، روش‌های تبلیغی مناسب در پیش بگیرید.
2. توجه داشته باشید که برای توجیه یک طرح جدید، وقت زیادی لازم است.
3. برای ایجاد انگیزه در افراد سازمان، از آنها در مرحله طراحی نظرخواهی کنید.
4. تمام افراد درگیر در سیستم را با سیستم و وظایف هر فرد در آن آشنا کنید و در صورت لزوم، آموزش برنامه‌ریزی شده‌ای را ارائه کنید.

مهمترین اهداف کدگذاری
1. شناسایی یکسان اقلام در تمام سطوح سازمان از طریق اختصاص فقط یک نام و کد به هر قلم کالا
2. تقسیم موجودی‌ها به تعدادی گروه و نیز تقسیم هر گروه به دسته‌های کوچکتر به نحوی که اقلام مشابه در دسته‌های کنترل‌پذیر قرار بگیرند.
3. شناسایی روابط بین اقلام در دسته‌های مختلف
4. ایجاد زبان استاندارد برای ارتباط داخلی با استفاده از فرهنگ اصطلاحات استاندارد و کدهای یکسان
5. تسهیل ارتباط‌های خارجی در فعالیت‌های لجستیک
6. ایجاد مبنای اطلاعاتی قابل اطمینان و صحیح برای سیستم اطلاعات مدیریت
7. ایجاد بانک اطلاعاتی لازم
8. فراهم‌سازی امکان پردازش الکترونیک داده‌ها و نصب سیستم‌های مکانیزه
9. آشکارسازی ماهیت کلی اقلام در ساختار مناسب و انعکاس دانش فنی
10. یکنواخت‌سازی کالا
11. ژنریک‌سازی کالا

پانوشت‌ها:
1. Label Printer
2. Low Resulution
3. Application Identifiers

منابع:
1. Zebra Corporation Leader in Bar Code Solutions
2. www.zebrair.com

برگرفته از سایت ماهنامه صنعت خودرو نسخه شماره 103 - 1385/11/01

محمد روهینا شنبه 31 فروردین 1387 ساعت 08:07