جاریسازی بارکد ملی در زنجیرههای تأمین
سیاست مرکز ملی شمارهگذاری کالا و خدمات ایران بکارگیری بارکد ملی در چرخه زنجیرههای تأمین میباشد. وجود یک کد مشترک در لجستیک بنگاه و زنجیره تأمین ملی میتواند منافع زیادی را برای عناصر مرتبط در زنجیره مانند مدیریت کالا در انبارها، مدیریت و رهگیری کالا در زنجیره و همچنین مدیریت کالا در سطح خردهفروشی ایجاد نماید که از جمله این منافع میتوان به تسهیل تبادل اطلاعات و به اشتراکگذاری اطلاعات کالا نام برد.
پیشبینی میشود حداقل هفتصد هزار مراجع تولیدی و توزیعی مشمول طرح ایرانکد باشند که براساس مصوبه دولت بتدریج به سیستم مذکور باید بپیوندند. لذا ضرورت ایجاب مینماید که از کد ملی کالا به منظور مدیریت کالا در زنجیرههای تأمین ملی و لجستیک بنگاه استفاده نماییم. و جهت اتصال به نظام تجاری بینالملل ارتباط کد ملی را با سایر سیستمهای کدینگ بینالملل از جمله GS1 تعریف شود.
ضرورت استفاده از بارکد ملی
تبدیل کد ملی کالا (ایرانکد) به نماد بارکد موجب مزایای زیر میگردد:
1 سریع تبادل و به اشتراکگذاری اطلاعات مربوطه و مدیریت مؤثر اطلاعات پایه و موجودیتها در محیط تولید، توزیع و فروشگاهی در سطح ملی،
2 انتقال اطلاعات مربوط به کالا به صورت الکترونیکی به رایانهها،
3 کنترل بارکدهای جاری از طریق تطبیق آنها با پرتال اطلاعرسانی ملی کالا،
4 سهولت مدیریت کالا از طریق یکسانسازی کد آن در زنجیرههای تأمین،
5 توصیف یکسان کالا در سطح ملی از طریق انتشار کد و نام کالا با استفاده از پرتال اطلاعرسانی ملی کالا،
پس از ایجاد استانداردها و بسترهای لازم مخابراتی در سطح کشور همچنین میتوان اطلاعات مربوط به کالا را قبل از سفارش یا خرید آن از طریق پویش بارکد ملی توسط سیستم تلفن موبایل و پرتال ملی ایرانکد دریافت نمود. نام این فنآوری Mobile Commerce میباشد که در زمینه تجارت در عرصه بینالملل در حال گسترش است.
مدیریت بارکدها
شناسه واحد و منحصر بفرد کالاها (تولیدات داخل و وارداتی) توسط ایرانکد به همراه کد متناظر GS1 آن سبب مدیریت مؤثر در زنجیره تأمین و توزیع موجودیتهای سازمان و تبادل الکترونیکی دادههای مرتبط، ایجاد رقابت سالم صنعتی و همچنین هماهنگی با نظامهای ساختار یافته کدگذاری بینالمللی میگردد.
استفاده از استانداردهای ایرانکد و معرفی کالاها با یک کد و نام منحصر بفرد که توسط این سیستم تولید میشود و بهرهگیری عملیاتی از آن در سطح وسیع تولیدات کشور موجب مدیریت بهتر کالا در زنجیرههای تأمین در سطح کلان و خردهفروشی خواهد شد. لذا، جهت مدیریت موثرتر کالا در سطح ملی استفاده از ایرانکد توصیه می شود.
از طرفی به منظور هماهنگی در سیستم توزیع در سطح بین الملل، به دلیل جاری بودن سیستم GS1، ضروری است از کد های GS1 بر روی کالاهای ایرانی که برای مصرف در بازارهای بین الملل در گردش قرار می گیرند استفاده گردد.
ضمناً برای اینکه مدیریت کالا دچار اخلال و چندگانگی نگردد تناظر مناسب کدهای مذکور پیشبینی و اطلاعرسانی خواهد شد و از طرفی اقدامات تکنیکی جهت مدیریت هر دو کد در سامانههای نرمافزاری در سطوح خردهفروشی و توزیعی باید پیشبینی شود.
مجدداً تاکید می نماید ورود کالا با کد GS1 به شبکه های توزیع هیچ گونه ممانعتی جهت ارایه آن در سطح ملی به عمل نخواهد آمد ولی ذکر این نکته ضروری است که براساس مصوبه دولت آن کالا می بایست جهت ارائه در زنجیره تامین ملی دارای کد ملی در سامانه ایرانکد باشد.
بهره برداری از بارکد در مراجع تولیدی و توزیعی کالا
توجه مراجع تولیدی و توزیعی کالا را به نکات زیر جلب مینماییم:
1 بارکدهای کد ملی کالا صرفاً در سطح زنجیرههای تأمین کشور کاربرد داشته و ممکن است در سطح خردهفروشی خارج از کشور غیرقابل شناسایی تشخیص داده شود.
2 پیشبینیهای فنی جهت شناسایی بارکد ملی و بارکد GS1 در فروشگاههای زنجیرهای صورت گرفته است و براساس هماهنگیهای بعمل آمده بارکدهای ملی از ابتدای سال 1387 در سطح فروشگاههای زنجیرهای عملیاتی گردیده است و کاربرانی که محصولاتشان فاقد بارکد ملی باشد برای عرضه در سطح خردهفروشی با مشکل مواجه خواهند شد.
3 براساس مصوبه هیأت محترم وزیران میبایست کلیه کالاها با بارکد ملی در سطح کشور عرضه شوند. بدین منظور جهت مدیریت کالاهای وارداتی که بر روی آنها بارکد GS1 میباشد تمهیداتی پیشبینی شده که برای عرضه در سطح خردهفروشی دچار مشکل نگردد.
4 تولیدکنندگان و عرضهکنندگان محترم کالا لازم است جانمایی لازم جهت چاپ بارکد ملی و GS1 را بر روی بستههای خود پیشبینی نمایند که در ذیل نحوه قرارگیری و جانمایی بارکدهای ملی و GS1 بر روی بستهها توضیح داده میشود.
5 مرکز ملی شماره گذاری کالا و خدمات ایران برای آن دسته از تولید کنندگان که در امر صادرات فعالیت دارند کد GS1 را هم تولید نموده و تناظر آنرا برقرار و از طریق پرتال اطلاع رسانی ملی کالا اطلاع رسانی می نماید. صادر کنندگان می توانند محصولات صادراتی خود را با بارکد GS1 صادر نمایند.
قرارگیری بارکد
یک بارکد به سه صورت میتواند در روی یک قلم تجاری یا بستهبندی آن قرار گیرد:
1 قسمتی از طراحی برچسب روی کالا باشد؛
2 روی بستهبندی کالا باشد؛
3 روی یک برچسب چاپ شده باشد که روی کالا قرار گیرد.
جانمایی بارکدها
بارکدها ترجیحاً میبایست در قسمت پایین و در پشت بستهبندی کالا و بین 8 میلیمتر تا 100 میلیمتر از لبه بستهبندی قرار گیرد (شکل 1). برای پویش بهتر، بارکدها میبایست در یک سطح صاف چاپ گردد و در گوشهها، درزها و چینهای بستهبندی قرار نگیرد. همچنین برای پویش دقیقتر پیشنهاد میشود که بارکدهایی که روی سطوح انحنادار (بستهبندیهای استوانهای شکل) قرار میگیرند به صورت نردهبانی چاپ شوند (شکل 2).
بارکد GS1 بارکد ملی
(شکل 1)
بارکد GS1 بارکد ملی
(شکل 2)
نکات جانمایی و قرارگیری بارکدها یا برچسب آنان
1 بارکدها یا برچسب آنان باید بطور واضح در مسیر و حوزه دید مصرفکنندگان و کارمندان فروشگاهها قرار بگیرد؛
2 بارکدها یا برچسب آنان نمیبایست به روی اطلاعات مصرفی و حقوقی مانند وزن، محتوا، تاریخ مصرف، کشور تولیدکننده، دستورالعملهای اجرایی و غیره قرار گیرد؛
3 بارکدهای روی کیسههای پلاستیکی یا بسته های با پوشش کاغذهای زرورقی (بسته متالایز) میبایست در وسط کیسه به فاصله یک سوم از ته کیسه و دور از لبههای آن قرار گیرد؛
4 بارکدهای روی واحدهای لجستیکی (کارتن) میبایست در امتداد لبه عمودی آن قرار گیرد. ارتفاع این بارکد میبایست حداقل 32 میلیمتر (25/1 اینچ) باشد و به فاصله 19 میلیمتر (75/0 اینچ) از لبه عمودی و 32 میلیمتر از لبه افقی قرار گیرد.
5 بارکدهای واحدهای لجستیکی (پالت) میبایست به فاصله بین 400 تا 800 میلی متر (16 تا 32 اینچ) از پایه افقی آن و حداقل 50 میلیمتر (2 اینچ) از لبه عمودی آن قرار گیرد. بارکد پالتهای کمتر از 400 میلی متر ارتفاع میبایست در فضای بالای آن پالت قرار گیرد.
ابعاد و نحوه قرارگیری بارکد ملی کالا و بارکد GS1
نکات زیر جهت ابعاد و نحوه قرارگیری بارکد ملی کالا و بارکد GS1 بر حسب نیازها و بازارهای تجاری و مصرفی کالا بر روی کالا یا بستهبندی آن مفرر میگردد:
1 تعریف کالا براساس کدملی کالا و کد GS1 در برنامههای نرمافزار مدیریتی فروشگاهها و سایر بانک های اطلاعاتی مرتبط با تبادلات کالا و همچنین ایجاد تناظرات لازم در سیستمهای درونی به نحوی که مدیریت کالا توسط هر یک از کد ها امکان پذیر باشد؛
2 ابعاد بارکد ملی و بارکد GS1 بطور معین و ثابت تعریف شده اند و براساس جدول مربوطه پیوست (جدول 1) توصیه میشوند. بطور کلی کوتاه کردن نماد بارکد (در بعد ارتفاع آن) به دلیل از دست رفتن توانایی پویش صحیح بارکد از جهات مختلف (Omni-directional) و همچنین کاهش اثربخشی عملیات پویش در نقطه پایانههای فروش (POS) توصیه نمیگردد.
3 بارکد ملی و بارکد GS1 میتوانند هر کدام بر حسب نیازهای تجاری و مصرفی کالا مانند بازار هدف و عرضه کالا به صورت مجزا روی بسته بندی های کالا قرار کیرند. لذا، جهت افزایش اثربخشی مدیریت کالا در زنجیره تامین ملی فقط بارکد ملی می بایست نصب و پویش گردد و فاکتور فروش نیز براساس ایرانکد چاپ و صادر شود. همچنین به منظور عرضه کالا در بازارهای جهانی می بایست فقط از بارکد GS1 استفاده شود.
4 نظر به اینکه در پرتال اطلاعرسانی ملی کالا یک صفحه شخصی برای اشخاص حقوقی و حقیقی عرضهکننده کالا (تولیدی و توزیعی) در نظر گرفته شده است و کلیه مصرفکنندگان در سطح ملی و بینالمللی میتوانند از طریق پرتال اطلاعرسانی ملی کالا به اطلاعات محصول به صفحه شخصی شرکت دسترسی پیدا نمایند، لذا آدرس سایت ایرانکد در نمودار بارکد ملی لحاظ گردیده است (شکل 3).
(شکل 3) GS1 نمودار بارکد ملی و بارکد
راهنمای رنگ بارکد
رنگ: ترکیبات رنگی بسیاری را میتوان برای ارایه خطوط تیره و پس زمینه روشن رمزینه (بارکد) بکار برد. به عنوان یک اصل کلی رنگهای آبی، سبز و فیروزهای در موقع عبور از پرتو نورخوانی مادون قرمز از خود زمینه تیرهای باقی میگذارند، در حالی که رنگهای ارغوانی، قرمز و زرد با زمینه روشن همخوانی دارند.
میلههای رمزینه به رنگهای مشکی (سیاه)، سبز، آبی، بنفش با پس زمینههای سفید، صورتی، پرتقالی، و زرد قابل نورخوانی است و در پویش رمزینه مشکلی ایجاد نخواهد شد.
در حالی که میلههای رمزینه به رنگهای سفید، صورتی، (سیاه) با پس زمینههای سیاه، سرخ، پرتقالی، خاکستری، آبی، سبز و زرد فابل نورخوانی نمیباشد و در پویش رمزینه مشکل ایجاد خواهد شد.
جهت تفکیک بهتر بارکد ملی و بارکد GS1 از زمینه رنگ زرد کمرنگ برای بارکد ملی توصیه میشود.
ضریب بزگ نمایی | ابعاد بارکد [mm] |
پهن | ارتفاع |
0.80 | 29.83 | 20.73 |
0.85 | 31.70 | 22.02 |
0.90 | 33.56 | 23.32 |
0.95 | 35.43 | 24.61 |
1.00 | 37.29 | 25.91 |
1.05 | 39.15 | 27.21 |
1.10 | 41.02 | 28.50 |
1.15 | 42.88 | 29.80 |
1.20 | 44.75 | 31.09 |
1.25 | 46.61 | 32.39 |
1.30 | 48.48 | 33.68 |
1.35 | 50.34 | 34.98 |
1.40 | 52.21 | 36.27 |
1.45 | 54.07 | 37.57 |
1.50 | 55.94 | 38.87 |
1.55 | 57.80 | 40.16 |
1.60 | 59.66 | 41.46 |
1.65 | 61.53 | 42.75 |
1.70 | 63.39 | 44.05 |
1.75 | 65.26 | 45.34 |
1.80 | 67.12 | 46.64 |
1.85 | 68.99 | 47.93 |
1.90 | 70.85 | 49.23 |
1.95 | 72.72 | 50.52 |
2.00 | 74.58 | 51.82 |