فناوریهای شناسایی و ردیابی
بارکد ، RFID ، شناسایی با امواج رادیویی ، ردیابی ، ردگیری، ردیابی ماهواره ای ، GPS ، بینایی ماشین ، بیومتریک ، کارت هوشمند، سنسورفناوریهای شناسایی و ردیابی
بارکد ، RFID ، شناسایی با امواج رادیویی ، ردیابی ، ردگیری، ردیابی ماهواره ای ، GPS ، بینایی ماشین ، بیومتریک ، کارت هوشمند، سنسورمقاله کانبان الکترونیکی توسعه یافته با بهره گیری از تکنولوژیRFID
کانبان الکترونیکی توسعه یافته با بهره گیری از تکنولوژی RFID
پیام ندائی(مدیر تکنولوژی اطلاعات) ، الهه ولی نژادتبریزی مقدم (کارشناس تکنولوژی اطلاعات)
گروه کارخانجات پارت لاستیک (شرکت پویا گستر ، مشهد شهرک صنعتی طوس فاز2 پلاک666)
واژه های کلیدی: کانبان الکترونیکی، کانبان هوشمند، کانبان الکترونیکی به کمک RFID، شناسایی به کمک امواج رادیویی
چکیده
مدیریت موثر تولید یکی از چالش های پیش روی سازمان های تولیدی امروز در عرصه رقابت جهانی بوده و حرکت به سوی توسعه مدل های ابتکاری و خلاقانه و کسب مزیت نسبی به کمک این مدل ها، سرمایه گذاری گسترده ای را بصورت سالانه توسط این سازمان ها، به خود جذب می کند. در این میان کانبان بعنوان یکی از ابزارهای قدرتمند برنامه ریزی و مونیتورینگ تولید در نظام JIT در سالهای اخیر مورد توجه خاص سازمانهای تولیدی در ایران قرارگرفته و اجرای مدل های تکامل یافته آن به کمک تکنولوژی های نوین فناوری اطلاعات قطعا" در کاهش تاثیر فرصت های از دست رفته در این راه جهت این سازمان ها موثر خواهد بود. لذا در این مقاله سعی شده تا نخست مدل کانبان الکترونیکی و اثرات بهبود یافته آن پس از بکارگیری فناوری RFID در سازمان تولیدی طرح گردیده و در ادامه با تکیه به زیر ساخت های فراهم شده، الگوهای خلاقانه ای جهت توسعه سیستم های جدید بر این پایه بعنوان مبانی جهت توسعه مدل های الکترونیکی کنترل و برنامه ریزی تولید ارائه گردد.
1_مقدمه
در این مقاله سعی شده تا با مرور یکی از سیستمهای مدیریت تولید و تشریح یکی از بخشهای آن به نام تولید بر اساس کانبان، نخست دیدگاهی کلی در خصوص مفاهیم مورد بحث ایجاد و پس از رسیدن به آمادگی لازم، سیستم مدیریت الکترونیکی کانبان، توسعه آن به کمک تکنولوزی RFID و نهایتا" کاربردهای مبتنی بر این مدل توسعه یافته بصورت کامل توضیح داده شده شود.
امروزه سیستم های متعددی جهت کنترل جریان تولید در دنیا طرح و بکار گرفته شده است که از جمله آنها سیستم تولید بموقع (Just In Time) می باشد[1]. فلسفه کلی این سیستم تولید به میزان درخواستی و در زمان تعیین شده بوده و مخترع اصلی آن تائیجی اهونو قائم مقام شرکت تویوتا می باشد[2].
بنیاد این سیستم بصورت کلی بر موارد ذیل استوار است:
- محل تولید
- منابع انعطاف پذیر
- تولید با کیفیت بالا
- پیش گیری از خرابی ماشین آلات
- تامین کنندگان قابل اعتماد
- زمان راه اندازی پایین ماشین آلات
- و خلاصه نظم همه جانبه
و نتایج حاصل از اجرای این سیستم در تویوتا عبارت بود از حذف اتلاف ها (Muda) با حذف کارهای فاقد ارزش افزوده شامل
- نظارت بر اجرای کار
- انتظار جهت دریافت محصول از ایستگاه قبلی
- شمارش کالا
- مازاد تولید
- انبارش کالا
- دوباره کاری
1_1_ انواع سیستمهای تولید
بطور کلی سیستمهای تولید به دو دسته ذیل تقسیم می شوند:
1. سیستمهای تولید فشاری (push systems)
2. سیستمهای تولید کششی (pull systems)
1_1_1_ فشار در مقابل کشش
در ساختار تولید مبتنی بر فشار
- مواد به سطوح پائین هل داده می شود و انبار بدون توجه به میزان منابع در دسترس ساخته می شود.
- تاکید اولیه بر تولید قرار دارد.
- موجودی مواد اولیه و محصول می تواند از مقدار موجودی مجاز بالاتر رود.
• اندازه انباشته بالا • انبارهای متعدد و بزرگ •شارژ مواد جهت مرحله بعد خرید و حمل محموله های بزرگ هزینه تمام شده حمل پائینتر فشار زیاد محصولات تکمیل شده جهت ورود به انبار و یا ارسال برای مشتری
شکل 1 - سیستم تولید فشاری
1_1_2_ کشش در مقابل فشار
سیستم تولید کششی که اساس کار تولید بر مبنای کانبان را تشکیل می دهد عبارتست از:
- مشتری پروسه تولید را با کشش تولید در زمان نیاز آغاز می کند.
- مواد در صورت نیاز به ایستگاه کاری حمل می گردد.
- اندازه مقادیر انباشته حداقل در نظر گرفته شده است.
- اتلاف حداقل شده است.
•اندازه انباشته حداقل •انبارهای کوچکتر • زمان راه اندازی کمتر محموله های کوچکتر هزینه های کمتر نگهداری و ضایعات شروع تولید با درخواست کالا توسط مشتری
شکل 2 - سیستم تولید کششی
1_2_ کانبان
کانبان نام ژاپنی کارت بوده و عبارتست از یک سیستم مبتنی بر کارت جهت مونیتور کردن وضعیت تولید. این سیستم در ارتباط مستقیم با ساختار تولید کششی می باشد. کانبان بصورت کلی شامل اطلاعاتی به شرح ذیل می باشد [1]:
· کد کالا و شرح مختصر در خصوص کالا
· نوع ظرف و تعداد در ظرف
· مرکز کاری قبلی و بعدی
1_3_ پیش شرط های اجرای سیستم کانبان
بطور کلی چهار پیش شرط برای اجرای موفقیت آمیز سیستم کانبان وجود دارد که در شکل 3 نمایش داده شده است[2].
چهار پیش شرط اجرای موفق سیستم کانبان نقطه سفارش کلیه اقلام در مسیر تولید تولید مرحله ای فرایندهای پایدار پائین بودن زمات تغییر روالها
شکل 3 – پیش شرطهای اجرای سیستم کانبان
1_4_ انواع کانبان
- کانبان تولید جهت
- اطلاع واحد تولید از درخواست تولید
- تولید در صورت وجود کارت
- کاهش فضای مورد نیاز جهت انبارش
- به حداقل رساندن اتلاف ها
- کانبان حمل و نقل جهت (برداشت)
- آگاه سازی تامین کننده از نیاز تولید کننده
- کاهش فضای انبارش جهت مواد اولیه
- آگاهی از زمان حمل توسط تامین کننده
- کمک به ایجاد جریان یکنواخت مواد
1_5_ شمای سیستم تولید بر اساس کانبان
پروسه تولید بر اساس کانبان در قالب شکل ذیل توضیح داده شده است. همانگونه که مشاهده می شود چرخه با برداشت محتوی کارت و در پی آن روال جایگزینی آغاز می گردد[3].
هنگام خالی بودن ظرف، سیگنال جهت پر کردن مجدد کانبان ارسال می شود طراح سیستم کانبان در خصوص اضافه کردن یا کم کردن کارت در سیستم تصمیم می گیرد با رسیدن به حداقل میزان سفارش فرمان انتقال صادر می شود In-Process پس از دریافت، وضعیت کارت کانبان بهنگام شده و ظرف به محل مصرف حمل می شود Full Empty انتظار تا رسیدن به حداقل میزان سفارش New Wait
شکل 4 – شمای گردش کارت در سیستم کانبان
در شکل 5 شمای اجرایی این سیستم در یک کارخانه که دارای چرخه تولید یک مرحله ای می باشد نمایش داده شده است. همانگونه که مشاهده می شود درخواست مشتری با استفاده از کارت برداشت به تامین کننده (واحد تولیدی) اعلام (برداشت محصول از انبار محصول) و فرایند جایگزینی با انتقال کارت تولید به بخش تولید شروع می گردد. در این چرخه تامین مواد از تامین کنندگان نیز کاملا" مشابه رویه جاری در بخش مشتری است.
کانبان انتقال (برداشت) کانبان تولید انبار محصول تولید انبار مواد اولیه حمل و نقل مشتری
شکل 5 – شمای اجرای کانبان
2_کانبان الکترونیکی ]4[
اجرای کانبان سازمان تولید را انعطاف پذیرتر، انبارش کالا در انبارها را کمتر و اندازه انباشته را به شدت کاهش می دهد. ولی اجرای دستی آن توام با مشکلاتی است که در پاره ای موارد از کارآیی کلی سیستم خواهد کاست. از جمله این مشکلات می توان به موارد ذیل اشاره نمود:
· ردیابی گردش کارت بین ایستگاه های کاری.
· ردیابی کالا در مسیر تولید.
· گم شدن کارت ها.
· حجم بالای کار دستی به هنگام تغییر تعداد کارتها جهت یک محصول یا ماده با توجه به تغییر درخواست مشتری، تغییر سیاستهای تامین کالا، تغییر ظروف انبارش و جابجایی کالا و ... .
· سوابق گردش و تغییرات کارت ها و ظرفیت های انتساب داده شده به آنها.
· کنترل تعداد کارتهای آزاد در مراکز کاری.
· کنترل تعداد کارتهای موجود در انبارها.
· مدیریت تقدم ورود و خروج در اقلام موجود در انبارها.
· عدم توانایی سیستم در خصوص مدیریت اقلام ناقص.
· و ...
لذا با عنایت به مجموعه مسائل فوق و تاثیر زیاد آن بر اجرای صحیح کانبان، سیستم مدیریت الکترونیکی کانبان به عنوان راهکار بهبود دهنده این سیستم و زمینه ساز زیر ساخت لازم جهت جهش های بعدی در توسعه و اصلاح ساختار تامین، طرح گردیده است]4[. این سیستم با هدف سهولت کنترل کارتها در مراکز کاری، کاهش داده های تحت کنترل بصورت دستی، افزایش انعطاف پذیری در سیستم (تعداد کارتها و یا ظرفیت انتقال مرتبط با هر مرکز کاری در صورت تغییر پیش فرض ها)، فراهم کردن بستر انتقال اطلاعات بین مراکز بصورت الکترونیکی، فراهم کردن امکان ردیابی الکترونیکی محصول، امکان اجرای سیستمهای مدیریت تقدم ورود و خروج، دستیابی به اطلاعات بهنگام ورود و خروج، ایجاد بستر مناسب جهت سیستمهای مکانیزه کنترل مصرف مبتنی بر کانبان و مدیریت لجستیک مواد اولیه در مراکز کاری و ... طراحی و پیاده سازی گردیده است (شکل 6).
پایگاه داده مرکزی کنترل مرکزی مونیتورینگ ارتباطات مدیریت انبارها مدیریت مالی اقلام ورودی انبارش مصرف دریافت و تایید سفارشات
شکل 6 – مدل ارتباطی کانبان الکترونیکی
از مزایای اجرای مکانیزه سیستم مدیریت کانبان (کانبان الکترونیکی) در سازمان می توان به موارد ذیل اشاره نمود:
· افزایش انعطاف پذیری سیستم در مقابله با مواردی از قبیل تغیر حجم درخواست مشتری، تغییر سیاستهای تامین و یا تغییر شرایط تولید مثل افزایش سرعت تولید یا تغییر ظروف انبارش
· امکان کنترل بهنگام موجودی کالا در تمامی مراکز انبارش اعم از مواد اولیه، نیم ساخته و محصول نهایی.
· امکان ردیابی مکانیزه کالا در مسیر تولید تا مواد اولیه.
· کنترل کارتهایی که در سیستم وضعیت مبهمی دارند. بعنوان مثال پیگیری وضعیت یک کارت مفقودی و تعیین تاریخ و زمان آخرین بارگردش، مرکز کار تحویل گیرنده و ... .
· اجرای مکانیزه سیستمهای FIFO و LIFO همزمان با اجرای کانبان و بدون نیاز به انجام کنترل ها و یا ثبت اطلاعات اضافی.
· ایجاد بستر مناسب جهت اجرای سیستمهای مکانیزه دیگر مانند کنترل مصرف مبتنی بر کانبان و مدیریت لجستیک.
شکل 7- مزایای کانبان الکترونیکی
3- بکارگیری تکنولوژی RFID گامی موثر در تکامل کانبان الکترونیکی
ظهور فناوری های نوین همواره زمینه های انقلابی را در تجدید ساختار سیستم های جاری به دنبال داشته و بکار گیری آن ارزش افزوده این مدل ها را پیش از پیش بهبود بخشیده است در این راستا قطعا" تغییرات اساسی ناشی از ظهور و رشد فناوری اطلاعات بر هیچکس پوشیده نیست. در سال های اخیر همزمان با معرفی و رشد گسترده فناوری RFID (شناسایی به کمک امواج رادیویی) زمینه لازم جهت تحول مجدد طیف گسترده ای از سیستم ها فراهم گردید. این تکنولوژی که از آن بعنوان انقلابی جدید در عرصه فناوری یاد شده کاربردهای بیشماری را امکان پذیر نموده است و با استفاده از آن می توان خصوصا" در حذف اتلاف های متعدد در بخش نیروی انسانی گام های موثری برداشت. بر پایه همین تفکرات استفاده از این تکنولوژی در بهبود مدل الکترونیکی کانبان پیشنهاد و سعی شد تا مدل اجرایی آن که در ابتدا مبتنی بر تکنولوژی بارکد بنا نهاده شده بود جهت بهره گیری از مزایای این فناوری جدید، بهبود یابد.
3-1- RFID بجای بارکد
بکارگیری بارکد در صنایع مختلف قدمت طولانی داشته و استانداردهای متعددی در خصوص تولید و استفاده آن تکامل یافته است. استفاده از این تکنولوژی کم هزینه بوده و متخصصان کار آمد بعلاوه تنوع ابزارهای کمکی شامل تجهیزات چاپ و خواندن بارکد و نرم افزارها و الگوریتم های مختلف، جذابیت استفاده از آن را زیاد می کند. اما در این تکنولوژی محدودیت هایی نیز وجود دارد که آز آن جمله می توان به نیاز داشتن دید مستقیم و فاصله مناسب در هنگام خواندن اطلاعات، ایجاد صف در هنگام خواندن اطلاعات و عدم توانایی یا پیچیدگی افزودن اطلاعات در مسیر حرکت به برچسب نصب شده، اشاره کرد. لذا با افزایش درخواست برای سرعت بیشتر این تکنولوژی دچار ضعف در پاسخ دهی مناسب شده و متخصصان را در طراحی تکنولوژی های جایگزین ترغیب نمود]5[.
RFID علاوه بر امتیازات بیشمار جهت تمامی این مشکلات راه حل های بلقوه ای را پیشنهاد می کند و می توان با استفاده از محصولات مختلف آن در بخش های مختلف نیازهای مختلف را پوشش داد بعنوان مثال عدم نیاز به دید مستقیم در خواندن اطلاعات که با توجه به انتخاب نوع برچسب و قدرت امواج رادیویی کاملا" انعطاف پذیر می باشد و یا با بکارگیری برچسب های هوشمند اطلاعات مختلفی را در مسیر حرکت کالا ثبت و در مواقع مختلف مورد استفاده قرا داد.
3-2- اجزاء مختلف یک سیستم RFID
در این خصوص قطعا" مطالب و منابع متعددی وجود دارد و اشاره مختصر ارائه شده در این بخش تنها جهت یادآوری موارد مورد نیاز مورد استفاده در قسمت های بعدی مقاله ذکر می گردد]5[ .
اجزاء پایه در این تکنولوژی شامل برچسب (Tag) و فرستنده/ گیرنده رادیویی (Reader) می باشد. در شکل 8 نمونه هایی از آنتن های مورد استفاده در خواندن همچنین نمونه ای از برچسب و در شکل 9 روش تبادل اطلاعات در این سیستم نمایش داد شده است.
شکل 8- نمونه ای از اجزاء در تکنولوژی RFID
شکل 9- روش تبادل اطلاعات
لازم بذکر است که با توجه به نوع فرکانس همچنین تامین انرژی برچسب جهت ارسال پاسخ نیز دسته بندی های دیگری موجود می باشد این دسته بندی شامل برچسب های نوع فعال (Active) که انرژی مورد نیاز خود را جهت ارسال اطلاعات از باطری تامین نموده و به همین علت هم دارای خصوصیات عملکردی بالاتری از جمله برد بیشتر، امکان خواندن و نوشتن اطلاعات در حافظه با حجم بالاتر و به دفعات و ... می باشند و برچسب های نوع غیر فعال (Passive) که این انرژی را از امواج رادیویی ارسال شده توسط دستگاه برچسب خوان تامین می کنند و دارای خصوصیات عمکردی پائینتری از جمله برد کمتر، حافظه عملیاتی کمتر، محدودیت در تعداد دفعات نوشتن و... می باشند. البته ذکر این نکته ضروری است که برچسب های نوع دوم هزینه عملیاتی بسیار کمتری را در مقایسه با برچسب های نوع اول، داشته و کار با آن ها ساده تر می باشد.
3_3_ مدل پیشنهادی جهت بکار گیری RFID در سیستم کانبان
همانگونه که قبلا" اشاره شده کانبان یک سیستم مبتنی برکارت جهت کنترل و مونیتورینگ سازمان تولید بین دو مرکز می باشد بعنوان مثال کارت های برداشت کنترل و نظارت را بین انبار محصول و مشتری و کارت های تولید کنترل و نظارت را بین بخش تولید و انبار محصول برعهده دارند(سیستم تولید یک مرحله ای) . در سیستم های تولیدی چند مرحله ای، کارت های کانبان تولید ارتباط لازم بین هر مرحله و مرحله بعد از آن را بکمک یک ایستگاه انبارش میانی برقرار می نمایند. در این سیسنم ها ظرف های حمل نقل که بر اساس الزامات اجرای کانبان استاندارد شده اند و برای هر ماده ظرف و ظرفیت مشخصی در نظر گرفته شده است بین دو ایستگاه تولیدی در حال گردش می باشند. (شکل 10)
شکل 10- جریان کالا و ظروف حمل
حال با توجه به این جریان گردش می توان برچسب های مختلف را با توجه به نوع نیاز ، بکار گرفت بعنوان مثال با توجه به گردش داخلی ظرف های حمل نقل در داخل سازمان می توان از برچسب های نوع فعال (با هزینه بیشتر و کارایی بیشتر) و یا بین سازمان تولیدی و مشتری و از برچسب های نوع غیر فعال استفاده نمود.
استفاده از برچسب های نوع فعال با وجود هزینه های اولیه بالاتر در خصوص خود آن ها دارای مزایای متعددی و تاثیر بکارگیری این تکنولوژی را در داخل سازمان تولیدی دو چندان می کند. برای نمونه می توان به اثرات مربوط به حوزه لجستیک این کاربرد که نشأت گرفته از امکان ارسال امواج و شناسایی آن با فواصل بالاتر بوده و موقعیت ظروف جابجایی اقلام را دقیقا" در داخل سازمان تولیدی تصویر می کند. همچنین ثبت اطلاعات مختلف و متنوع هنگام عبور ظروف در مسیر تولید و در ایستگاه های کاری و نهایتا" حذف آن پس از خواندن اطلاعات و درج در بانک های اطلاعاتی و آمادگی مجدد پیمایش مجدد این مسیر، نمونه دیگری از مزایای کاربرد این نوع برچسب می باشد. البته همانطور که اشاره شد این نوع برچسب با توجه به گردش داخلی ظروف در سازمان تولیدی، کاربد داشته و جهت محموله های ارسالی برای مشتری با توجه به عدم اطمینان از بازگشت ظرف حمل آن، مقرون به صرفه نمی باشد.
ترکیب این تکنولوژی با اجرای مدل الکترونیکی کانبان گام بسیار موثری در افزایش کارایی مدیریت الکترونیکی کانبان داشته و بهبودهای ناشی از اجرای این مدل را چند برابر می نماید. این بهبود ها می تواند در
- حذف نیروی انسانی مورد نیاز در ساختار انبار جهت خواندن و ثبت اطلاعات.
- بهبود امر لجستیک با ثبت دقیق و متنوع اطلاعات همچنین آگاهی اتوماتیک از رسیدن کالا به یک ایستگاه.
- جلوگیری از خطاهای انسانی اپراتورها در ثبت اطلاعات که هزینه های متعددی را جهت کنترل و بازنگری اطلاعات، شارژ مجموعه نموده و در ایجاد عدم اطمینان به اطلاعات جمع آوری شده بسیار موثر است.
- ثبت دقیق زمان ها در پایان هر مرحله و ایجاد زیرساخت مناسب اطلاعاتی جهت توسعه مدل های تصمیم گیری.
- جلوگیری از ورود کارت های کانبان به مراکز کاری غیر مرتبط با استفاده از تطبیق اتوماتیک ظرف، کارت و مرکز و در صورت لزوم آلارم وجود مغایرت.
- جلوگیری از نصب کارت ناهمنگون بروی ظروف حمل نقل.
- غیر فعال کردن کارت بصورت از راه دور با تشخیص موقعیت و در زمان مناسب جهت اعمال تغییرات ظرفیت در سیستم کانبان.
- تغییر کاربری ظروف حمل نقل و جابجایی از راه دور و اطمیان از اجرای صحیح آن.
- جابجایی مراکز کاری، ظرفیت تحصیص داده شده، تعداد کارت و ... از راه دور.
- و ...
3_4_ مدل های پیشنهادی برپایه کانبان الکترونیکی توسعه یافته
اجرای کانبان الکترونیکی با ایجاد فضای دیجیتالی در بخش مدیریت تعداد کارتهای کانبان (در برگیرنده ظرفیت برنامه ریزی شده سازمان جهت تامین خواسته های مشتری) و ارتباط و تعامل مداوم آن با انبار الکترونیکی (که خود نیز به کمک کانبان الکترونیکی توسعه یافته) می تواند زیرساخت لازم جهت اجرای طرح های متعددی را فراهم آورد از آن جمله:
- کنترل مصرف مواد مبتنی بر سیستم کانبان
- ایجاد زنجیره تامین هوشمند
در ادامه سعی شده تا با ارائه شرح مختصری در خصوص هریک از این سیستم ها نقش مدل الکترونیکی کانبان در آن توضیح داده شود.
3_4_1_ کنتـرل مصــرف مواد برمبنـای کانبــان ]6[
کنترل مصرف برمبنای کانبان می تواند یک روش پیشگیری از مصرف غیر مجاز باشد زیرا در این روش میزان تحـویل مواد از انبار بر اســاس لیست مواد محصول ، به ازاء هر کارت کانبان تولید آزاد محاسـبه شده و مرکز تولیدی مجاز به دریافت همان میزان مواد از انبار می باشد. نتیجه اینکار کنترل مصرف غیر مجاز بوده و موجودی مصــرف شده یا موجودی پای خط از سرجمع میزان مواد محاسبه شده برای هر کارت تولیدی تجاوز نمی کند. از طرفی تا زمانی که کارت کانبان تولید محصول اعم از محصول بین راه و محصول نهایی از جانب انبار آزاد نشود مرکز تولیدی مجاز به تولید نبوده و نمی تواند مواد را زودتر از موعد تولید از انبار تحویل بگیرد. چنانچه مواد در طول فرآیند تولید بیش از درصد ضایعات مجاز درلیست مواد محصول ضایع شوند ، بدلیل عدم امکان دریافت مواد اضافی از انبار فرآیند تولید متوقف می شود که این خود حسنی است در جهت بررسی علت ضایعات و کم آوردگی مواد در همان لحظه توقف و اقدام در جهت حذف و یا کاهش علل ضایعات بوجود آمده (لازم بذکر است که توقف فقط به منزله آژیر خطر در آن مرکز تولیدی در جهت حذف و یا کاهش علل ضایعات در طول زمان است و مسلما مرکز تولیدی با جبران آگاهانه مواد تضییع شده به فرآیند تولیدی ادامه می دهد. ) .
مزیت دیگر این روش بهنگام بودن اطلاعات است که امکان محاسبه مواد قابل دریافت ، موجودی پای خط و وضعیت مصرف مرکزتولیدی را در لحظه برای تحلیگران مهیا می نماید.
اجرای چنین رویه ای نیاز به ایجاد ارتباط بین انبار محل انبارش محصول مراکزکاری با انبار تامین کننده مواد همان مراکزکاری دارد در این صورت با خروج محصولی از انبار و آزاد شدن کارت کانبان تولید آن محصول، محاسبه مواد بر اساس لیست مواد آن محصول انجام و در هر بار تحویل مواد بر اساس کارت برداشت میزان تحویلی بیش از میزان محاسبه شده توسط لیست مواد محصول نشود .
اجرای چنین رویه ای به صورت دستی کاری کاملا دشوار و خطا پذیر است لذا جهت کاهش و حذف خطای انسانی و افزایش دقت و سرعت محاسبات، برقراری ارتباط پیوسته بین انبارها و کنترل مصرف و برداشت های هر مرکز کاری، نیاز وجود سیستم الکترونیکی را می طلبد .
3_4_2_ زنجیره تامین هوشمند به کمک کانبان الکترونیکی ]7[
افزایش میزان اطلاعات قابل دسترس در سایه توسعه فناوری اطلاعات، محیطی انعطاف پذیر را جهت رشد و توسعه سیستم های پشتیبان تصمیم فراهم آورده است. این اطلاعات با استفاده از هوشمندی قدرت بیشتری یافته و استفاده از سیستم های هوشمند و یا به عبارتی دیگر هوشمند سازی فرایندها به مدد روش ها و تکنیک های نوین، محیط های کسب کار هوشمند را ایجاد نموده اند. زنجیره تامین نیز با توجه به اهمیت و نقش کلیدی آن در عرصه رقابت جهانی از این قاعده مستثنا نبوده و هوشمند سازی آن با نگاه های متفاوت و در جنبه مختلف فرایندهای آن، همواره مورد توجه قرار گرفته است. در این میان سیستم مدیریت الکترونیکی کانبان با تولید داده های متنوع ضمن ارتباط 2 مرکز کاری و مونیتورینگ تعامل آن دو فضای مناسب را با مدیریت و ساماندهی حرکت جریان سفارش مشتری از لحظه دریافت تا زمان ارسال ، فراهم نماید. پیشبینی روند سفارشات مشتریان با بررسی آن دریک بازه و ارتباط آن با سایر عوامل همچنین بررسی زمان تامین سفارش در سازمان تولیدی و روند تغییرات مرتبط با آن و تلفیق این دو فضای لازم در مدیریت هوشمند تعداد کارت های کانبان و درک زبان تقاضای مشتریان را فراهم می آورد. به عبارت دیگر با اجرای کانبان الکترونیکی در حلقه های تامین می توان به بستر های بهبود یافته ذیل دست یافت:
1. ایجاد فضای اطلاعاتی یکنواخت در حلقه های تامین ( الگوی اطلاعات یکسان) بدون توجه به نوع فعالیت و یا به عبارت بهتر شفاف سازی اطلاعات.
2. مدیریت الکترونیک ظرفیت های تولید و انبارش (بر اساس کنترل تعداد کارت ها بصورت دینامیک) و تطبیق سیستم با تغییرات کسب و کار.
3. مدیریت الکترونیک وضعیت انبارها در هر حلقه و بصورت یکپارچه در کلیه حلقه های تامین.
4. دسترسی بهنگام به اطلاعات مرتبط در طول زنجیره تامین
5. ایجاد خودکار سوابق از دامنه تغییرات در درخواست های مشتری و اثرات ناشی از آن در حلقه های تامین.
6. اندازه گیری اتوماتیک زمان تامین از لحظه دریافت درخواست تا زمان تحویل جهت کلیه اجزاء در زنجیره تامین و ایجاد سوابق از روند تغییرات آن.
7. ایجاد سیستم های یکپارچه ردیابی در کل زنجیره تامین.
8. همزمانی در فرایندهای جابجایی و حمل و نقل در کل زنجیره تامین
9. استفاده از منابع حمل ونقل، ظروف حمل و ... بصورت مشترک
10. تبادلات الکترونیکی داخلی و بین سازمانی در این بخش
11. بهبود فعالیت ها (طراحی فرایند و اجرا )
12. توسعه سیستم های اطلاعاتی یکپارچه در بخش تامین فیمابین کلیه حلقه ها با سازمان مادر.
13. و ...
همانگونه ملاحظه می شود در تمامی موارد اشاره شده خوراک لازم جهت سیستم های هوشمند فراهم آمده و با استفاده از شبکه های عصبی و متدهای یادگیری ماشین می توان سیستم های هوشمندی را جهت کنترل و مدیریت زنجیره تامین ایجاد کرد. این سیستم ها با استفاده از بازخوردهای دائمی از سوی سایر سیستم ها، الگوهای تصمیم گیری خود را کامل تر و دامنه هوشمندی را گسترده تر می نمایند.
تشکر و قدردانی
لازم می دانیم مراتب تشکر و قدردانی خود را از مدیریت عالی گروه کارخانجات پارت لاستیک جناب آقای ایرج یزدانبخش و مدیریت محترم کارخانه پویاگستر خراسان جناب آقای مهندس صدریزدی که مارا در تکمیل موفقیت آمیز تحقیقات در ارتباط با این پروژه صمیمانه یاری و حمایت نمودند، اعلام نمائیم.
مراجـــــع
[1] جیمی براون ،جان هارن، جیمز شیونان؛ ترجمه دکتر مهدی غضنفری، مهندس سروش صغیری سیستم های مدیریت تولید (با نگرشی یکپارچه) ،انتشارات دانشگاه علم و صنعت ایران، 1379 .
[2] JIT – Just-In-Time Production- http://filebox.vt.edu/a/ahafner/Lean
[3] Kanban Replenishment for All Types of Industries (Manufacturing & Non-Manufacturing) Tom Brown, Colibri Limited,
[4] ندایی، پیام، ولی نژاد، الهه، کانبان الکترونیکی، دومین کنفرانس لجستیک و زنجیره تامین ،1385 .
[5] ابراهیمی، مهدی، عادل برخوردار، زهرا، بررسی فناوری RFID کاربردها و الزامات غیر کارکردی آن، دومین کنفرانس لجستیک و زنجیره تامین ،1385 .
[6] ولی نژاد، الهه، ندایی، پیام، اجرای سیستم کنترل مصرف بر پایه کانبان، دومین کنفرانس لجستیک و زنجیره تامین ،1385 .
[7] ندایی، پیام، ولی نژاد، الهه، زنجیره تامین هوشمند به کمک کانبان الکترونیکی، کنفرانس فناوری اطلاعات و توسعه ،1385 .
